Ultrazvuk je dijagnostička metoda koja za prikaz unutrašnjih organa koristi prolaz ultrazvučnh talasa kroz telo.

Odaslani ultrazvučni talasi se usmeravaju iz sonde prema unutrašnjim organima uz istovremeno registrovanje odbijenih ultrazvučnih talasa iz tela. Što je veći broj kristala u ultrazvučnim sondama, to je kvalitet slike bolji i samim tim preciznost dijagnostikovanja mogućih abnormalnosti, pa današnji najmoderniji ultrazvučni aparati imaju i do nekoliko stotina piezoelektričnih kristala u sondi.

S obzirom na gustinu tkiva i pojedinh organa zvučni talasi se različito reflektuju (odbijaju) nazad i stvaraju sliku. Tkiva koja imaju veću gustinu, kao vezivno tkivo ili kamenci imaju najbolji odjek, na slici stvaraju hiperehogenu zonu (svetlo područje slike) dok se tečnost vidi kao hipoehogena zona (tamno gotovo crno područje slike).

Primena ultrazvuka u dijagnostici

Ultrazvuk je danas nezamenljiv pregled u dijagnostici bolesti jetre i žučnih puteva, pregledu dojke, dijagnostici morfologije i funkcije (hemodinamike) srca, prikazu krvnih sudova i protoka u njima, otkrivanju poremećaja i bolesti genitalnih organa i abnormalnosti trudnoće, u dijagnostici patologije lokomotornog aparata (prikaza mišića i ligamenata) i uopšte u dijagnostici tumora.

Postoje standarni crno-beli ultrazvuk i tzv. ultrazvuk u boji odnosno Color Dopller ultrazvuk koji omogućava prikaz protoka u krvnimsudovima što je važno za preciznu dijagnozu eventualnih suženja krvnog suda (karotidne arterije, bubrežne arterije ili aorte), prikaz patoloških vaskularizacija tumora (karcinom jajnika) kao i bolesti srčanih zalistaka (aortna stenoza) i procene hemodinamike srca (procena srčane funkcije).

Ultrazvuk srca – Ehokardiografija

Ehokardiografija je metoda koja koristi ultrazvuk za vizualni prikaz srčanih struktura. Kada ultrazvučni snop odredjene frekvencije pogodi neku tkivnu površinu, jedan deo tog snopa se odbija (refleksija), drugi se apsorbuje i bude izgubljen (atenuacija) dok preostali deo prodire u dublje slojeve bez promene smera(penetracija).

Budući da se kao i sva ostale materije, srčane anatomske strukture međusobno se razlikuju i po svojim akustomehaničkim oznakama (gustoća, brzina širenja ultrazvuka, impendanca), krajnji rezultat refleksije apsorpcije i penetracije odaslanog ultrazvučnog snopa, neposredno zavisi od razlika u akustomehaničkim karakteristikama tkiva. Ovo čini osnovu dijagnostičke primene ultrazvuka uopšte pa tako i u ehokardiografiji.
Odbijeni ultrazvučni talas i njegove karakteristike čine osnovu povratne informacije o tkivima koja se elektronskom obradom i pojačavanjem pretvara u ultrazvučnu sliku.

Uvodenje ehokardiografije sa svim njenim mogućnostima je revolucionarna promena u kardiološkoj dijagnostici svih srčanih bolesti pa se danas ozbiljan kardiološki pregled bolesnika ne može zamisliti bez ultrazvučne dijagnostike.

Primena ultrazvuka nema štetnih dejstava i može se neograničeni broj puta ponavljati.

Velike su mogućnosti ultrazvučne diagnostike u sledećim stanjima:

Koronarna bolest

Sve posledice koronarne bolesti kao na primer hipokinezija ishemičnog dela miokarda ( pokreti segmenta miokarda zaostaju u kretanju za drugim regionima miokarda), akinezija( potpuna nepokretnost), diskinezija( asinhroni pokreti), rupture interventrikulskog septuma i papilarnih mišića u toku akutnog infarkta miokarda, postinfarktne aneurizme kao i finiji poremećaji regionalne kontraktilnosti sa posledičnim poremećajem hemodinamike, mogu se pouzdano i brzo dijagnostikovati ultrazvučnom dijagnostikom.

Bolesti zalistaka

Kod bolesnika sa bolestima srčanih zalistaka (stenozama i regurgitacijama) eho dopler kardiografija je smanjila upotrebu invazivnih dijagnostičkih metoda za više od 78 %. U izuzetnim slučajevima kod bolesnika sa lošim kvalitetom nalaza ili zbog sumnje na propratnu koronarnu bolest biće potrebno da se ehokardiografija dopuni nalazom kateterizacije srca ili koronografijom.

Urodene srčane mane

USM su područje intezivne kliničke primene eho dopler kardiografije kako u adultnoj tako i u dečijoj patologiji. Najcešće greške kao atrijski, ventrikulski septalni defekt i sve njihove varijante i kombinacije kao tetralogija i pentalogija Fallot lako se mogu dijagnostikovati kolor i konvencionalnim doplerom. Perzistentni duktus Botalli potpuni nedostatak atrijskog ili ventrikulskog septum a te kompleksne strukturne greške kao korigovana ili nekorigovana transpozicija velikih krvnih sudova lako i precizno se mogu dijagnostikovati ultrazvukom.

Intrakardijalne mase

Tumori ciste perikarda i ehinokokne ciste, identifikacija intraatriskih ili intraventrikulskih ugrušaka u bolesnika sa sistemskim embolijama te dijagnostika vegetacija bakterijskog endokarditisa. U tim slučajevima ehokardiografija u potpunosti zamenjuje ostale invazivne i neinvazivne tehnike.

Primarne kardiomiopatije

–Dilatativna kardiomiopatija uključuje nalaz proširene sve četri šupljine srca, sa istanjenim zidovima, difuzno oslabljenim kontraktilnošću levog i desnog ventrikula, uz redovno prisutnu mitralnu i trikuspidalnu regurgitaciju.
–Hiertrofične kardiomiopatije sa opstrukcijom i bez nje nalazi se tipično zadebljanje interventrikulskog septuma sa turbulencijom u izlaznom traktu levom ventrikulu i intraventrikulskim sistolicnim gradijentom pritiska. Redovno je prisutno povećanje levog atrija, mitralna insuficijencija i sistolički pomak prednjeg mitralnog listića prema napred (SAM-systolic anterior motion) ako postoji opstrukcija izlaznog trakta levog ventrikula.
–Restrikcijske kardiomiopatije nalaz zavisi od etiologije, zajedničko im je restricijska hemodinamika koja se lako dijagnostikuje pulsnim i kontinuranim doplerom.
–Infiltrativne kardiomiopatije – pokazuju tipično zadebljanje zidova, endokarda i interatrijskog septuma(amiloidoza).